Dorpsloop door Beltrum

Hieronder een stukje Beltrumse historie door Jan te Vogt wat hij als leidraad gebruikte als er mensen waren die bij hem aanklopten om een soort Historische wandeling door Beltrum te maken.
Aanvullende foto\’s kunnen altijd naar Beltrum-online gestuurd worden, ook inscannen van foto\’s is mogelijk.

Het Drentelen begon meestal bij het oude dorpshuis De Wanne waar het kunstwerk “ Armworstelen “. Geplaatst door de Raad van Overlag in 1989, hetgeen de Kracht van de Saamhorigheid van de Beltrumse gemeenschap weergeeft aldus de kunstenaar.

1) Pand: Zalencentrum Dute Concordia

dit was vroeger het verenigingsgebouw opgericht door de A.B.T.B in 1920. ( zie gedenksteen)

* Wegwerkers verbranden bij Fiene in de keuken hun sokken ( koude voeten) in 1965, zandstrooien i.v.m. gladheid wegen, in het oventje van haar knakworsten fornuisje.

Begin: Staand voor Dute Concordia:

Links daarvan stond de:

R.K. School van Beltrum en – ut meistershoes, helemaal links, staat er nog.

Aan de overkant van de straat het transformatiehuisje E.M.B. (Electrise Maatschappij Berkelstreek) met daarop een V 6 teken, einde oorlog 1945 erop gezet door onze bevrijders “ de tommies ” als wegwijzing.

2) De dorpspomp:

Waar nu de A.B.C.T.A. (nog)  staat, stond ooit, eind 1800, de Beltrumse Dorpspomp. Op de lege plek naast het A.B.T.B kantoortje en silo’s stond vroeger ook de algemene lagere school/ lagere Land en Tuinbouwschool  van 1920 t/m 1970. Aanpandig bevond zich ook de woning van het schoolhoofd. mr. Nelissen en later mr. Wijnen.

( Hoor verhaal Jan te Vogt. – trouwring enz.)

Voorbij de C.T.A. en de Zuivelfabriek, waar nu de woning op Meester Nelissenstraat 57 staat, bevond zich vroeger “de Brandkolk” . Een waterkolk waaruit men bluswater kon pompen bij een brand. In de winter werd er veel op geschaatst.

3) Pand: Harbers

In dit Pand waar nu Hanselman Radio en Tv is gevestigd, was vroeger een café en winkel gevestigd. Dit pand is op 25 maart 1945 door geallieerde bombardementen gedeeltelijk verwoest, omdat in de tegenoverliggende r.k.school de Duitsers munitie opgeslagen hadden en +/- 80 krijgsgevangenen als schild werden gebruikt..

Ook was er gelegenheid om onder de kerkdienst je paard te stallen als men met het rijtuig naar de kerk ging.

Zie gedenksteen in het herbouwde pand Harbers. Tegenover Cafetaria Dute.

4) Gebouw: Rabobank                                         straat: Voslaan

De Rabobank staat nu waar vroeger de boerderij “De Vos “ (Pasman) stond. Vandaar Voslaan

De villa wijk erachter “Klunt” ontleent zijn naam aan de boerderij van de Fam. te Veluwe- de Klunt

(Van Maanen nu Wiegerink Confectie en Veetransportbedrijf Groot Zevert B.V.)

Links daarvan de nieuwe wijk; Buursemansweide.

Hier liep vroeger ook een “kerkepad “ naar de boerderij van de Fam. Luttikholt aan de huidige Aversterweg 32. Hier woonde “ Stoa in de weg “. Hij ontleende de naam aan het feit dat de woning niet helemaal conform de regels is gebouwd, namelijk op/over het kerkepad.

Vandaar de naam “Stao in de weg “ van Burgemeester van Basten Batenburg.

5) De historische bomen bij de R.K. Kerk; O.L.V. ten Hemelopneming en pastorie:

• De Tamme kastanje boom, ruim 130 jaar oud. ( Zie de lidtekens van de door de Duitsers in de oorlog aangebrachte staaldraden om de vier klokken uit de toren te halen ). Het brons was nodig voor de oorlog industrie.
• De zoons van Meester Nelissen hadden er met kalkkrijt opgeschreven:

“De Klokken uit de toren. De oorlog verloren”.

Hoor het verhaal van Jan te Vogt.

• De Suikeresdoorn. ( \’t restant ervan ) (in de toenmalige gracht geplant door bouwpastoor P. van Ooi, van de gemeente Beltrum) staat bij de toenmalige Pastorie, nu gedeeltelijk in gebruik als dierenartspraktijk.

( Zie Elften Bankjes en hoor de verhaaltjes van Jan te Vogt ) * sigaar Woertman enz.*

( Zie ook de nu nieuw geplaatste esdoorn)   Jan en Hendrik

6) Pand: bruidshuis Beijer Besselink:

Vroeger is in het oude, in 1964 door brand verwoeste pand, de eerste kassiersfunctie van wat nu de Rabobank is, gestart. Zoals dat vroeger ging was in hetzelfde pand ook een winkel gevestigd waar van alles te koop was.

* Voorstel tijdens de rondvraag  door dhr. Settelbrink (Köppeldarp): indien niet aanwezig op de vergadering een gulden boete; indien wel aanwezig twee borreltjes consumptie, aldus kassier dhr. Jan Besselink.

7) Pand: Spilman van de Fam. Huinink: nu Fam. Pol

In dit pand was vroeger o.a. een bakkerij (van Tone te Broeke en Hendrik Ribbers, bakker Ribbat), winkel en café gevestigd. Ook hier was er gelegenheid om onder de kerkdienst je paard te stallen als men met het rijtuig naar de kerk ging. En nadien bij het “döpen den kleinen loaten pissen” .

Naast het pand Spilman staat de nu nog de enige dorpsboerderij van Maarse , vroeger Hendrik Altink. Nu bewoont door Willy Maarse

8) De R.K. begraafplaats:

De oude boerderij van meester van Laoe , later de bakkerij van Veltmaat, met daarachter Park de Stroet, naam van het perceel, ongeveer de plek van het huidige park en de speeltuin.

*Hoor verhaal: over de beide meisters van de algemene schoole van Beltrum mr. Reuvenhorst en mr. Laoe; Schoevekamps vrouwleu over goonsdag en gaansdag.

Het oudste graf is van Pastoor Ooi, uit 1853, bouwpastoor van de gemeente Beltrum, te vinden in het midden op de Calvarieberg. Rechts daarvan ligt de eerste overleden zuster van het Gerardus Majella begraven. Alegonda Reuvers uit Boxmeer geboren 1885. overleden 1935.

( verhaaltje over de schedels van mennekes en vreuwkes )

( zie Park de Stroot , verbasterd door de gemeente in De Stroet, en de speeltuin “ de Geteling “)

9) Tussen kerk en Mortuarium

• Nog te zien zijn de kogelgaten in de muur, door panster brandpatronen, ontstaan door de beschieting van de kerk in de oorlog.
• Beschadigde zitbank van de kerk is te zien in het Crashmuseum in Lievelde. (Geerdink aan de twenteroute, bij de zoutloots) links aan de ventweg.
• Zie brandput achter voor de kerk. Ongeveer 10 meter diep om bij een eventuele brand van de kerk voor voldoende bluswater te zorgen.
• De Eikebomen voor de Hassinkhof,  ® ik heb 160 jaarringen geteld, destijds +\\-  30 jaar geleden waren er al enkele eiken dood gegaan. Ze maakten vroeger deel uit van een aanplant die liep van de binnenkomst van het dorp van richting Groenlo, bij destijds cafe Zemann, door de dorpsstraat tot aan de Vossenbarg brugge. Van  deze eikenlaan zijn nu nog maar twee stroken over, waarvan de laatste strook nu nog bestaat uit +/- 60 eiken met een leeftijd van 200 jaar. . In de tijd dat ze zijn gepoot werd de afstand bepaald op “vijf trat”, voetstappen.( +/- 4 meter) aldus Jan te Vogt.

En zoveel uur gaans, in plaats van KM, de tijd voor Napoleon.

10) Het Gerardus Majella gesticht.

Genoemd naar H. Gerardus Majella Redemptorist. Geboren in 1726 in Muro, Zuid-Italie, trad Gerardus, na aanvankelijk afgewezen te zijn bij de paters capucijnen, in 1749, als lekenbroeder in bij de redemptoristen. Aan zijn inspirerende leven kwam al vroeg een einde: op 29 jarige leeftijd overleed hij in Caposele , aan de gevolgen van TBC. De rector van het klooster waar Gerardus stief verzamelde gegevens uit zijn bijzondere leven. Door hem weten we dat Gerardus, zo eenvoudig en bescheiden als hij was, grootse dingen teweeg kon brengen bij mensen: waar bitterheid heerste bracht hij verzoening, waar wanhoop leefde bracht hij troost en vertouwen. Niet voor niets probeerden mensen na zijn dood met hem verbonden te blijven. Overtuigd van zijn machtige voorspraak  bij God riep en roept men hem nog onverminderd aan. Zo is Wittem het belangrijkste bedevaartcentrum voor deze heilige in Noordwest-Europa.

• Ooit het “ziekenhuis van Beltrum”
• Aan de voorzijde zie je het Gerardusbeeldje, gemaakt van Ostrop klei, een plaatsje net over de grens bij Vreden,  wat sinds enige tijd weer, in de nis is teruggeplaatst, na 25 jaar op zolder gelegen te hebben bij Fons te Starte in Avest. Moeder Ottinck- Wiggers heeft het beeldje gered  ( in de hal van Fons zijn  huis in Eibergen gestaan) en teruggeschonken.

( Hoor verhaal over Ostroper klei waar het beeldje van is gemaakt en het verhaal “ Mien va is noar Opstrop hen pispotte         bakken.)

• Begin jaren twintig ontstond er in Beltrum behoefte aan een ziekenhuis, anex zustershuis. In 1923, ten tijde van de pastoor G.W. Hanse werd besloten tot stichting van een fonds. De opening vond plaats op 26 december 1926. Dit was tevens de komst van de Zusters van Boxmeer.

11) Het bejaardencentrum De Hassinkhof  2 x herbouwd

De vroegere boerderij van de Fam. Hassink, verhuisde van de Olde Hassinkstegge, naar nu De Hassinhof genoemd, in de Dorpsstraat. Dieks en Grade zie nendeuresteen bij Jan te Vogt.

12) Pand: Neleman, door de huidige bewoners Fam. Neleman,

De Leeuwenhorst genoemd naar hun kraakwoning en Bunnik.

naast het Hassinkhof bevond zich Dierenartspraktijk van dokter Richter, die op zijn schoorsteen een patroonheilige als windfaan had. De heilige “Abziertus”, hij was de eerste, die tijdens veldslagen, in de gevechtspauzes de paarden verzorgde.

13) Praktijk dokter Grobbee    Haarstraat

De praktijk van dokter De Vette voorheen Dokter Grobbee       (mensendokter) en dokter Lely.

14) Jenaplanschool( vroeger kleuterschool De Klimop) en het Dacapo muziekcentrum

Hessenweg u ziet in de verte Herberg ’t Nienhuis (zie de twee steenkolommen aan het begin van de allee).

is nu boerderij van de Fam. Harbers. Daarnaast pompgemaal van de Riool.

Voor ’t Nienhuis staat een grote rode beuk die geplant is door vader Harbers, samen met de kinderen, bij de geboorte van koningin Juliana op 30 april 1909.

15) Begin Heelweg

Tussen Vruchtman ( Fam. F. Groot Zevert) en Bakker Klein Goldewijk stonden vroeger ”Arken” armen huisjes: houten huisjes, gevlochten uit wilgen twijgen. Van zigeuners die uit Joegoslavië kwamen. Ze trokken van hier naar Borculo- Zutphen. Echter een familie is hier gebleven.. De Fam. Zemann, (zie het Jidis teken in de gevel). De bakkerij was vroeger eigendom van een Joods gezin, die daar in een oude boerderij woonde.

Door Bakker Klein Goldewijk  gekocht in +/- 1910.

* Joden staan in de volksmond bekend als zuinig, is mij vertelt, dat joden een dood kalf de vier poten aan elkaar bonden, omdat mocht hij eens scheindood zijn,  hij niet weg kon lopen. Verteld door Jan Sevart ,Hofmann 24-09-02

16) De Hassinkstegge:

Bij Bakker Klein Goldewijk begon de Hassinkstegge en eindigde bij de Vossenbargbrugge (zie de eikenbomen) die er nog staan. Die begonnen aan de andere kant van het dorp tussen de Ringweg en Zeeman (bij de grafheuvel van Hofman), destijds café, dan door de Dorpsstraat en Zieuwentseweg. 5 trad uit elkaar. = ong. 4 meter. Vroeger gepoot door kleine mensen. +/- 1.60 meter, konden niet zo ver schrijden. Ook historische bomen +/- 200 jaar oud.

17) Pand: tweewielercentrum Hofstede:

De oorspronkelijk twee panden, waarin aan de rechterkant lange tijd het Beltrumse Postkantoor gevestigd was.

Aan de linkerkant van dit pand had vroeger zijn overgrootvader een smederij.

Dus Bernard, de vader van de huidige eigenaar Johan, zijn vader, Jan (Jan van de Smid, die z’n vader) hier aan de Olde Hassinkstegge is begonnen. Dus de overgrootvader van Johan is hier in het verleden met een Smidse begonnen.

18) Pand Meulenbeek  Dorpsstraat 16

dit pand bestond vroeger uit een entree met twee ingangen. Een voor het café, de andere kant die van een textiel zaak, waar knopen en garen verkrijgbaar was. In dit gedeelte is later Slagerij te Loeke gevestigd geweest. Tevens was in het aanpandige schuurtje het schildersbedrijf gevestigd. Te Loeke was ook kunstschilder en heeft diverse plaatsen in Beltrum op linnendoek vastgelegd (zie foto). Onder Beltrumnaren bevinden zich nog verschillende schilderijen van te Loeke. ( TL)

Schilder Te Loeke	Singering	Brug aan de Slinge huidige Vossebargsebrug	Omgeving Poeldersdijk

(Mocht iemand ook in het bezit zijn van een \” TeLoeke \” dan is Beltrum-online geïnteresseerd om hiervan een foto te plaatsen)

Later is de bibliotheek ook nog in dit pand gevestigd geweest.

19) Pand Huls, Dorpsstraat 18

Dit pand is destijds gebouwd door Graats van de Pelle voor z’n twee dochters die getrouwd zijn geweest met

1)      de ene dochter, de vrouw van postbode Roelvink

2)      de andere vrouw, de 1e vrouw van Huls. Beide dochters zijn vanwege gezondheidsredenen vroeg overleden. In dit pand is ook lange tijd een naaisterkamer (zie voorkant) geweest.

20) Pand Instituut te Woerd Dorpsstraat 17

Dit pand is gebouwd en lange tijd bewoond geweest door de Fam. Elshof, die er een groentezaak had en een landbouwgewassenspuitersbedrijf.

21) Pand koster Dorpsstraat 24-24

in dit pand is lange tijd schoenmaker “Pikke” gevestigd geweest.

Aan de Ganzepoelweg was de schoenmakerij van “ den Olden Pikkebaas “ gevestigd. Om nu duidelijk te hebben naar welke schoenmaker men ging, ging men in de dorpsstraat dan naar “de Pikke”.

22) Pand Thees van de Kemper: Dorpsstraat 30

Dit pand was vroeger Café Orriens. Daarachter de Gasthuis, Boerderij Scharenborg, later de Fam. Hoitink en nu de Fam. Hanselman dorpsstraat 28.

23) De drie huizen van de Gebr. te Woerd:

Vroeger de plaats van de Ramakers Orriens (Graats), hier werden houten karrewielen gemaakt, die bij de smederij van Hofstede van ijzeren hoepels werden voorzien en het winkelpand van Ribbers. Een twee onder een kap pand.

Dit linkergedeelte bestond uit een kleine boerderij, een zaad/meelhandel en een winkel.

Dit pand is op 18 februari aangekocht door J.A. Ribbers voor fl. 4200.00 uit de nalatenschap van Johanna Aleida Nijenhuis, winkelierster en aldaar ongehuwd, zonder ouders, kinderen of testament overleden, die tot hare erfgenamen naliet de verkopers haren broeder en twee zusters Nijenhuis. In 1942 overleed J.A. Ribbers ten gevolge van een ongeluk met paard en stortkar.

T.H.J. Ribbers nam in 1942 de zaak over:

Een toonbank, koekjesrek, suikerwerkkastje, een riemenstandaard voor fl. 40.00. Borstelwerk, inmaakflessen, surrugaten, een venterskar en twee transportfietsen, een paard. 3 melkkoeien, een vaars, twee kalveren, twee mestvarkens, twee biggen. 10 kippen een oude wagen, een stortkar, een gierkar met pomp enz.

Op 25 augustus 1962 overleed T.h.j. Ribbers.

Toen de winkel (nu super Coop) verhuisde naar de Hassinkstraat kocht Tunnekes Tone (te Woerd) het pand. Hij was den eersten lantaren opsteker, ook wel “den Lögten anstekker “ neumt.

Hoor verhaal van Jan te Vogt. 5 legpöle in Beltrum, petrollielögten

24) Pand: Boererij Hassink later Schroer. +/- 1700

De boerderij Hassink van +/- 1700, is in 1927 door blikseminslag verbrand.

Daar werd tweemaal in het jaar recht gesproken door de vredesrechter Bouwhuis.

( Hoor verhaal en dat verhaal van de witte wieve in Swiep. Pastoor zei Tovernarij, aldus (J te Vogt.).

Later in 1900 is de boerderij Hassink door de familie Schroer, in de volksmond Hinkamp, uit Miste georven. Die woonden toen gehuurd op de boerderij Heenkamp, vandoar geen Hassinkplaatse meer, maar Jan Heenkamp. ( Hoor het verhaal –Paul Ribbers heeft de Bentheimers in bezit.)( en de naamgevelsteen van de boerderij van Hassink, geschonken door Paul Ribbers aan Jan te Vogt  te bezichtigen bij de Witte Olifant, in de gevelstenen muur).

De overgrootmoeder, van Elly mijn vrouw, heeft het geërfd. Zij was van Eggink Neienhuis, Fam. van Hassink. Jannemeuje en Grada Baak na 1871.

25) Oorlogsmonument.

Dit oorlogsmonument is in  —-  onthuld ter nagedachtenis aan de gesneuvelde Beltrumse jongens tijdens de tweede wereldoorlog.

( Hoor de uitleg over het monument,  met z’n drie liggende en staande leggers )

26) Pand: de Witte Olifant:

Naam de Witte Olifant komt door: Prof: zie tegen Dokter Grobee” als U dat voor elkaar krijgt (de realisatie van de verhuizing van de stoommachine naar het plein) hebt u een witte olifant. Vandaar de naam.

(weideken van Fiene)

Als laatste de witte Olifant, bevindt zich op de plek, huidige Mariaplein, waar vroeger de weide van de boerderij van het Hassinkhof (zusters) was.

Links eerst de voortgezette opleidingsschool ( V.G.L.O.), nu lagere school. St. Ludger en Wit Gele Kruis gebouw in gebruik door  (fysiotherapeut) Hans Gerritsen en onze tandarts Ton Kokkeler ( Smoelensmid——-), verder houdt de Stichting Oppascentrale Ouderen Oost-Achterhoek en de V.I.T. (Vrijwillige Intensieve Thuiszorg) er kantoor.

In de Kerklaan staan 25 moeraseiken. Verder bij de Witte Olifant, de Oorlogsgevallen Gedenksteen en het geschenk van de Koninklijke Heide Maatsschappij en het Keikesmozaiek van de Ruilverkaveling een compositie van losse stukken  1950/1956 die later een geheel vormen

Hoor verhaal van “ de witte olifant”

Don’t forget The Guide:

J.A.M. te Vogt.  ( Jan )
Dorpsstraat 27
7156 LK  BELTRUM

Op schrift gezet voor Beltrum-online door Dhr. Paul Ribbers