De hobby van Willy Ribbers uit Lichtenvoorde is het verzamelen van bidprentjes. -

Bidprentjes zijn van onschatbare waarde. Willy Ribbers (oud plaatsgenoot) uit Lichtenvoorde heeft er zo’n 50.000 en er komen wekelijks meer bij. Op een eigen website heeft hij inmiddels een hele databank aan deze kleine plaatjes. Een project van enorme omvang. Ook een secuur werkje om zorgvuldig met persoonsgegevens om te gaan. Een slaapkamer in het huis is ingericht met stellingkast en tientallen dozen met daarin verborgen schatten voor wie er naar op zoek is. Tegen de andere muur is een lang bureaublad gemaakt. Er staat een postsorteerrek met wisselbare strips waarop Willy jaartallen heeft geschreven en strips met gewoon letters om de binnengekregen bidprentjes alfabetisch op naam te ordenen. Een stukje verworven nalatenschap van de oud-postbesteller.

Hoe het verzamelen ooit begonnen is?
“Mijn vader is vroeg overleden. Mijn moeder overleed in 1990. Bij het opruimen van haar kamer kwam ik een kerkboek tegen met daarin enkele tientallen bidprentjes, keurig gerangschikt in de week waar zij of hij was overleden. Zo kon ze tijdens de mis extra aandacht schenken aan de overledene. Mijn hobby is hiermee begonnen en acht jaar geleden ben ik begonnen om de bidprentjes digitaal te registreren. Mijn zoon Rik heeft mij geholpen bij de ontwikkeling van de website en heeft het zoeken voor de bezoekers van de site met eigen gemaakt programma verbeterd.”

Achter de website van Willy Ribbers draait een systeem waarmee bezoekers op achternaam, op geboortedatum of -plaats, of op datum van overlijden gezocht worden. De 50.000 bidprentjes die Willy Ribbers heeft verzameld zijn van onschatbare waarde, weet hij. Daarvan heeft hij er 43.000 op de website staan. “Ik krijg online vragen van mensen die de stamboom van families willen uitzoeken
of aanknopingspunten in genealogische gegevens zoeken. Ik maak dan een scan en zij krijgen de afbeelding gratis toegestuurd. Ik doe niet mee aan commercie. Ik vraag geen prijs. Bidprentjes zijn geen handelswaar. Die gedachte gaat tegen mijn gevoel voor respect in.”

De meeste bidprentjes komen uit Gelderland.
Er zit binnen die collectie een bijzonder exemplaar tussen. Een bidprentje van de oudste vrouw ter wereld: Crissemeuje Backs uit het buurtschap Holterhoek bij Eibergen. Ze bereikte in 1959 de leeftijd van 110 jaar. Bijna drie jaar was ze de oudste op de aardbol. Ze ontving de persoonlijke felicitaties met een taart erbij van koningin Juliana. Ze was op het journaal, filmploegen bij haar huis, journalisten van de kranten interviewden haar terwijl haar nichtje van de vijfde graad generaties op schoot had. Ze had net als zoveel anderen toen nog geen televisie. Die kreeg ze op haar verjaardag alsnog. De politie van Eibergen had op haar verjaardag de handen vol. Tweeduizend mensen waren naar het grensplaatsje gekomen. Wat moet het allemaal wereldvreemd voor haar hebben uitgezien?
Echter om de verhalen die achter de personen van de bidprentjes gaat het niet. Dat is niet de reden voor het verzamelen voor Willy.
“Ik wil diegene die iets zoeken van dienst zijn.’ Dat wat ze zoeken kan voor hun van belang zijn.”

Willy laat een bidprentje van pastoor Tempelman zien. Hij overleed vrij plotseling op zondag 2 september. Het was kermiszondag en het driedaagse dorpsfeest in Beltrum werd direct afgelast.

Het bidprentje staat op de website met een verhaal eronder. “In de hele historie zijn het corso en de kermis nog nooit afgelast geweest”, vertelt Willy met een plezierige lach. De bidprentjes tot aan 1969 heeft hij op datum gesorteerd. Vanaf 1970 met de namen op alfabet. Vanaf die periode heeft hij ook dubbele. Als het kan, ruilt Willy ze met collega-spaarders met dezelfde niet-commerciële principes.
Bidprentjes zijn niet weg te denken uit het geloofsleven: ook als je geen geloof aanhangt. Van oorsprong een katholieke traditie die tegenwoordig wordt voortgezet als een korte samenvatting van het leven van de overledene met een foto op de voorkant. Sommige gedachteniskaartjes zijn ronduit creatief. Al in de zeventiende en achttiende eeuw werden -vooral in nonnenkloosters handmatig
de meest schitterende gedachtenisplaatjes vervaardigd. Aan heiligen geen gebrek. Ze werden minutieus geschilderd en geborduurd. Kunstnijverheid op hoog niveau, aanvankelijk bestemd voor de elite. Antwerpen was het centrum van deze devotionalia-industrie. Wanneer de katholieken in 1853 weer in alle openheid hun geloof kunnen belijden, neemt de gedachteniscultuur een grote vlucht. De
prentjes worden een massaproduct. In de steden waren de bidprentjes duidelijk te herkennen aan in welke uitgeverij ze waren gedrukt. Er zijn ook trends te herkennen en de verdere ontwikkeling van de boekdrukkunst. In een korte periode zag je doodshoofden op de prentjes. Een confrontatie met de dood voor de overlevenden. Willy vindt ze luguber, een waar schrikbeeld. Hij heeft er een paar van in
een album zitten. Bidprentjes met Christus of Maria zijn vaak gekozen afbeeldingen. Daarnaast ook symbolen boven de tekst. Het kruis en de geknakte korenaar komen vaak voor. Ook zit in een van de mappen een oud bidprentje uit 1800 tussen dat op zijde is gedrukt. Willy heeft er zo’n 250 uit de 17e eeuw die op papier zijn gedrukt. De oudste die hij bezit stamt uit 1738 en is van Joanna, Elisabeth, Blesen ‘Vrouwe van de Werve, Huysvrouw van d’Heer Godefridus Cromhout’. Geboren in 1680 en overleden op 11 november 1738 in Amsterdam. Haar beroep was regentes R.K. Maagdenhuis Amsterdam, zij was moeder van het Maagdenhuis Amsterdam. De tekst staat getypt op het stukje perkament. Dat bracht Willy aan het twijfelen over de echtheid van het bidprentje. In zijn speurwerk stuitte hij op een penning bij het rijksmuseum in Amsterdam van dezelfde persoon. Het rijks vroeg om meer informatie. Die kon Willy geven als het bidprentje echt zou zijn. De conservator verzekerde hem dat het bidprentje zo goed als zeker echt is. Willy bewaart het luchtdicht in een plastic hoesje.

Uit een andere doos haalt hij een bidprentje van een heel gezin.

Ze kwamen om bij de grootste vliegramp uit de geschiedenis van de luchtvaart: de botsing tussen twee Boeings 747 op de luchthaven van het eiland Tenerife op 27 maart 1977. Twee toestellen, een van de KLM en een van Pan Am (Amerikaans) klappen op elkaar door een miscommunicatie en mist. Bij het ongeluk verliezen 583 mensen het leven. De voorkant van het bidprentje is van een ondergaande zon van wat een zonnige vakantie voor het gezin moest worden. Herinneringen van de journaals uit die tijd komen boven. En er zijn meer bidprentjes van omgekomen gezinnen. Met name uit de tijd van de oorlog. Van een neef uit het Duitse Vreden kreeg hij een doos vol met bidprentjes van omgekomen Duitse soldaten. Over de ontelbare verhalen die achter de personen op bidprentjes schuilen, is het niet de bedoeling een inbreuk te plegen op het privéleven. “Ik streef ernaar om correcte informatie te verstrekken en probeer volledige informatie naar juistheid te plaatsen. Daarnaast houd ik me aan de wettelijke regels die voor archiveren en persoonsgegevens staan. Van een persoon van wie de overlijdensdatum 120 jaar geleden is, het huwelijk meer dan 90 jaar geleden, kan ik het bidprentje op de website laten zien. De bidprentjes van jongere data kunnen met de zoekfunctie worden opgezocht. Het systeem meldt alleen dat ik het bidprentje wel of niet in mijn verzameling heb. Ik stuur de aanvrager een scan.” Wekelijks besteedt Willy bij elkaar een hele dag aan het sorteren, ordenen en registreren van ontvangen bidprentjes. “Bidprentjes verdwijnen vaak bij mensen thuis in een doos met het idee van ‘wat moet ik ermee maar men heeft moeite om ze zomaar weg te gooien.” Regelmatig vindt Willy een anonieme envelop in de brievenbus. Een volle doos achtergelaten bij de voordeur zonder naam is ook een keer voorgekomen. “Ik ben de mensen zeer erkentelijk, maar vind het jammer dat ik ze niet kan bedanken.”

Hieronder vind u de oudste bidprentjes van mijn verzameling uit Beltrum.